Tác giả: Mạc Ngôn
Cánh đao phủ cảm động uống hết rượu trong chén. Triệu Giáp mắt mọng nước, nói:
- Bẩm Lưu đại nhân, từ thủa Bàn Cổ khai thiên lập địa, Tam Hoàng Ngũ Đế
đến nay chưa nghe nói có một đại nhân uống rượu ăn Tết cùng đao phủ. Các anh em, chúng mình kính Lưu đại nhân một chén!
Cánh đao phủ quì trên giường, nâng cao chén rượi mời Lưu Quang Đệ.
Lưu Quang Đệ cụng chén từng người một, mắt long lanh:
- Các anh em, ta thấy anh em là những trang hảo hán đội trời đạp đất ở
đời. Nghề của các ông, không có gan không làm được! Gan phải đi liền với rượu, cạn nào!
Vài chén rượu vài bụng, cánh đao phủ dần lấy lại vẻ tự nhiên, chân tay lại đắc dụng. Họ luân phiên chuốc rượu Lưu Quang
Đệ. Lưu Quang Đệ cũng trút bỏ quan dạng, tay cầm móng giò, ngoạm từng
miếng to, nhai nhồm nhoàm, mỡ nhờn cả hai bên mép.
Họ ăn hết
thịt trong đĩa, uống hết rượu trong bầu, thì đã ngà ngà say. Triệu Giáp
mặt tươi hơn hớn. Lưu Quang Đệ nước mắt rưng rưng. “Dì Cả” nói năng lảm
nhảm, “Dì Hai” mắt mở mà đã ngáy khò khò, “Dì Ba” ríu lưỡi, không hiểu
nói gì.
Lưu Quang Đệ nhảy xuống đất, luôn miệng kêu:
- Đã quá, đã quá!
Triệu Giáp giúp Lưu Quang Đệ đi giày; “Cháu Ngoại” giúp mặc áo bào, đội mũ.
Lưu Quang Đệ được cánh đao phủ hướng dẫn tham quan phòng hình cụ, khi
trông thấy thanh “Đại tướng” chuôi có tua đỏ, ông hỏi:
- Già Triệu, thanh đao này đã chém bao nhiêu chóp đỏ?
Triệu Giáp trả lời:
- Tiểu nhân chưa thống kê…
Lưu Quang Đệ giơ ngón tay thử lưỡi đao, nói:
- Thanh đao này không sắc.
Triệu Giáp nói:
- Bẩm, máu người làm nhụt đao rất nhanh, chúng tiểu nhân phải mài trước mỗi lần sử dụng.
Lưu Quang Đệ nói:
- Già Triệu, ta coi như bạn cũ của nhau, một ngày nào đó ta rơi vào các ông, các ông phải mài thanh đao này cho sắc đấy nhé.
- Bẩm đại nhân… - Triệu Giáp lúng túng – Ngài chính trực liêm khiết, thanh nhã, tiết tháo…
- Chính trực liêm khiết mới đáng chết, thanh nhã tiết tháo chém nghìn lần - Lưu Quang Đệ thở dài nói.
Trong tiếng rền bi thảm của mười hai kèn đồng, sáu vị quân tử, có mười hai
công sai mặc áo số kèm hai bên, rồi chiếc xe tù rách nát, theo tam cấp,
bước lên bục hành hình cao nửa thước.
Bục hành hình được phủ một lớp thảm mới màu đỏ. Xung quanh bục, gia cố một lớp hoàng thổ dày. Nhìn những thay đổi nho nhỏ ấy, tay đao phủ số một Bộ Hình Triệu Giáp cảm
thấy được an ủi đôi phần. Lão dẫn đồ đệ theo sáu vị quân tử, lên bục.
Tiếng kèn đồng vẫn chưa dứt, càng kéo dài càng thê thảm. Các lính kèn,
trán đẫm mồ hôi, má phồng như quả bóng. Triệu Giáp nhìn một lượt sáu vị
quân tử, thấy sắc mặt mỗi người một khác. Đàm Tự Đồng cằm dô, mắt nhìn
lên trời xanh, vẻ bi tráng phủ lên khuôn mặt gầy guộc. Đứng kề bên là
Lâm Húc còn trẻ, khuôn mặt nhỏ nhắn trắng bệch không còn sắc máu, đôi
môi mỏng nhợt nhạt run bần bật. Dương Thâm Tú to con, khẽ nghiêng cái
đầu vuông vức đồ sộ, miệng méo xệch, nước dãi trong suốt. Khang Quảng
Nhân mặt mũi thanh tú, khóc vì quá xúc động, chốc chốc lại lấy tay áo
lau nước mắt nước mũi. Dương Nhuệ nhỏ người, tinh thần có vẻ vững, mắt
đen, đứng trên bục nhìn khắp lượt như muốn tìm bạn cũ trong đám người ở
dưới. Lưu Quang Đệ thân hình cáo lớn, thái độ nghiêm túc, hai mắt cụp
xuống, cổ họng có tiếng òng ọc.
Sắp đến chính ngọ. Chiếc đồng hồ mặt trời, bóng cây cọc bằng gỗ sam sắp trùng khít thân cọc. Đó là một
ngày thu đẹp, bầu trời trong vắt, nắng như dát vàng. Màu đỏ của tấm thảm trên bục hành hình, màu đỏ của áo choàng trên người quan giám hình, màu đỏ của cờ, phướn, tàn, lọng của đội nghi trượng, chóp đỏ trên nón quan
viên, dải đỏ trên nón binh sĩ, tua đỏ trên chuôi đao “Đại tướng”… đều
rực lên màu đỏ lửa dưới ánh mặt trời. Một đàn rất đông chim bồ câu trắng lượn trên pháp trường, vòng nọ nối tiếp vòng kia, cánh vỗ nhẹ nhàng,
tiếng sáo lanh lảnh. Hàng ngàn vạn người xem bị lính dõng cản lại cách
bục khoảng trăm bộ. Họ nghển cổ nhìn chăm chăm lên bục hành hình, sốt
ruột chờ đợi cái giây phút khiến họ hoặc vui sướng, hoặc đau xót, hoặc
sợ hãi.
Triệu Giáp cũng đang đợi. Lão rất mong quan giám hình
sớm ra lệnh, xong việc là lão về luôn. Đứng trước sáu bộ mặt xúc động
can tràn này, lão cảm thấy thấp thỏm không yên. Dù đã bôi một lớp tiết
gà rất dày lên mặt như đeo mặt nạ, lão vẫn thấy căng thẳng, thậm chí hổ
thẹn, cứ như cởi truồng trước đám đông. Mấy chục năm thi hành án, đây là lần đầu tiên lão mất bình tĩnh, mất vẻ lạnh lùng. Trong những vụ khác,
chỉ cần áo đỏ khoác lên người, tiết gà bôi lên mặt, là lão cảm thấy trái tim lão lạnh như hòn đá quạ nằm nơi sâu nhất, lạnh nhất dưới đầm. Lão
kinh hoảng nhận ra rằng, trong khi thi hành án, linh hồn lão ngủ yên
lành trong kẽ nứt của hòn đá quạ; cái đang hoạt động, chỉ là cỗ máy giết người, không sức sống, không tình cảm. Vậy mà, mỗi khi thực hiện xong
bản án, rửa sạch mặt mũi chân tay, lão không hề cảm thấy mình vừa giết
người. Tất cả đều mơ mơ màng màng, nửa mê nửa tỉnh. Nhưng hôm nay lão
thấy chiếc mặt nạ đang rã ra từng mảng như gặp mưa rào, linh hồn lão ẩn
sâu trong kẽ đá đang trỗi dậy. Các sắc thái tình cảm, xót xa, hốt hoảng, xúc động… như những mạch nước đầu nguồn, tuôn ra từ các kẽ nham thạch.
Lão hiểu, một đao phủ ưu tú khi đứng trên bục hành hình trang nghiêm,
không nên có tình cảm gì hết. Nếu như lạnh lùng là một loại tình cảm,
thì tình cảm chỉ có thể là lạnh lùng. Bất kể loại tình cảm nào, trừ lạnh lùng, đều hủy hoại thanh dang của đao phủ. Lão không dám nhìn thẳng vào sáu vị quân tử, nhất là nguyên Chủ Sự Bộ Hình Lưu Quang Đệ đại nhân,
người có quan hệ thân hữu lạ lùng và chân thành với lão. Hễ nhìn vào cặp mắt tóe lửa vì giận của Lưu đại nhân, là bàn tay lão nhơm nhớp mồ hôi,
mặc dù xưa nay lão chưa bao giờ ra mồ hôi tay. Lão ngước nhìn đàn bồ câu trắng lượn vòng không nghỉ, cánh trắng lấp lóa, hoa cả mắt. Hình bộ Tả
Thị Lang Cương Nghị đại nhân – quan giám hình thứ nhất, ngồi dưới. Ông
ta nhìn mặt trời rồi liếc sang các vị quân tử, hô bằng một giọng run
rẩy:
- Giờ đã điểm!… Các phạm quan tạ thiên ân…
Triệu
Giáp như được ân xá, vội quay lại đón thanh đao “Đại tướng” nặng trịch,
chỉ chém đầu các quan từ tứ phẩm trở lên. Để tỏ lòng kính trọng Lưu đại
nhân, lão thức trắng một đêm mài thanh đao sắc như nước, thổi đứt lông
tơ. Lão lấy vạt áo lau hai bàn tay, tay phải nắm chặt cán đao để thân
đao nằm ngang ngực, dọc theo bắp tay.
Sáu vị quân tử, người khóc, người thở dài.
Triệu Giáp lễ phép giục:
- Mời các đại nhân vào chỗ.
Đàm Tự Đồng gào to:
- Có tâm trừ giặc, lực bất tòng tâm, chết là đúng rồi, chém mau, chém mau!
Gào xong, ông ho rũ, mặt tím tái, mắt đỏ ngầu. Ông quì xuống đầu tiên, hai
tay chống đất, cổ vươn ra, tóc xõa không còn bím rủ xuống đất.
Các ông Húc, Thâm Tú, Quảng Nhân, Nhuệ lần lượt quì theo Đàm Tự Đồng. Lâm
Húc khóc hu hu như một cô gái bị hàm oan. Quảng Nhân khóc rất to, tay
đập đập xuống bục hành hình. Dương Thâm Tú hai tay chống đất, hai mắt
ngó quanh, không ai hiểu ông nghĩ gì? Duy chỉ Lưu Quang Đệ đầu ngẩng
cao, người đứng thẳng, không chịu quì. Triệu Giáp nhìn chăm chăm vào đôi ủng rách của Lưu đại nhân, ngại ngùng giục:
- Đại nhân… xin vào chỗ…
Lưu Quang Đệ trợn mắt nhìn quan giám hình Cương Nghị phía dưới, hỏi dồn:
- Tại sao chưa vấn cung đã chém?
Cương Nghị không dám nhìn thẳng vào mắt Lưu Quang Đệ, vội ngoảnh bộ mặt béo phị đen nhẻm sang bên.
Lưu Quang Đệ tiếp tục hỏi dồn:
- Tại sao chưa tra hỏi đã chém? Phép nước có còn không?
- Bản quan chỉ biết phụng mệnh giám trảm, ngoài ra không biết gì hết,
mong Bùi thôn huynh thông cảm… - Cương Nghị lúng túng ra mặt.
Dương Nhuệ quì bên cạnh, thò tay kéo gấu áo Lưu Quang Đệ, nói:
- Bùi thôn huynh, sự tình đã như thế này, còn gì để nói nữa. Quì xuống đi, tuân chỉ đi!…
- Ôi nhà Đại Thanh! – Lưu Quang Đệ thở dài, sửa lại quần áo, quì xuống
bục. Phía dưới, viên quan Tư Sự đứng sau Cương Nghị, cao giọng tuyên
thị:
- Tạ ơn Lão Phật gia!
Trong sáu vị quân tử, chỉ bốn vị Lâm Phúc, Dương Thâm Tú, Khang Quảng Nhân, Dương Nhuệ lạy đủ ba lạy
chín khấu đầu, còn Đàm Tự Đồng và Lưu Quang Đệ thì không.
Viên Tư Sự tuyên thị tiếp:
- Phạm quan khấu đầu tạ ơn Hoàng thượng!
Lần này thì cả sáu vị đều khấu đầu. Đàm Tự Đồng dập đầu lia lịa, kêu la thảm thiết:
- Hoàng thượng ôi Hoàng thượng! Suýt nữa công thành, Hoàng thượng ôi!…
Lưu Quang Đệ dập đầu kêu bịch bịch, hai hàng nước mắt giàn giụa thấm đẫm khuôn mặt gầy guộc.
Quan giám hình Cương Nghị giận tím mặt, quát:
- Thi hành án!
Triệu Giáp vái dài xáu vị quân tử, nói khẽ:
- Tiểu nhân xin tiễn các vị về nơi của mình.
Lão hít một hơi, loại bỏ các ý nghĩ trong đầu, tập trung sức và tâm trí vào cổ tay phải. Lão cảm thấy người với đao hòa làm một. Lão bước lên một
bước, tay trái nắm lấy chót đuôi sam Lưu Quang Đệ, dùng sức kéo ngược để cổ ông ta vươn dài ra. Bằng vào kinh nghiệm lâu năm, lão thoáng cái đã
nhìn ra đốt xương nào trên cổ đao đi ngọt. lão vặn mình sang phải, toan
để đao chuyển động theo người, nhẹ nhàng xén đầu Lưu Quang Đệ, bỗng có
tiếng rú thất thanh trong đám người xem:
- Cha ơi!…
Một
thanh niên gầy gom, tóc tai rũ rượi, loạng choạng chạy lên. Triệu Giáp
vội thu lưỡi đao đã kề cổ Lưu Quang Đệ. Cổ tay của lão đã cảm nhận được
sức nặng của thanh “Đại tướng” dằn xuống để uống máu người. Người thanh
niên đó là công tử Lưu Phác, cách đây mấy năm, lão đã từng gặp trong một ngôi miếu gần Tây Trực Môn. Một tình cảm thương xót mà bao năm nay, vì
tình cảm nghề nghiệp trang nghiêm phải cố nén, nay ùa ra như dòng nước.
Đám lính dõng sực tỉnh sau phút ngẩn người, xách giáo chạy ùa lên. Quan
giám hình Cương Nghị đại nhân hốt hoảng đứng bật dậy, thất thanh: “Bắt
lấy nó! Bắt lấy nó!”. Các vệ sĩ sau lưng ông ta, tuốt đao xông ra. Khi
đao kiếm chưa kịp chạm đến người, Lưu Phác đã quì sụp trước mặt Cương
Nghị, khẩn khoản:
- Đại nhân mở lòng nhân đức… cho tiểu nhân được chết thay cha…
Lưu Quang Đệ ngầng đầu lên, nghẹn ngào:
- Phác, con đừng ngốc…
Lưu Phác lết bằng gối mấy bước, ngước nhìn cha:
- Cha, cho con được chết thay cha…
- Ôi, con tôi… - Lưu Quang Đệ than thở, khuôn mặt khô héo, nỗi đau làm
ông rúm người lại, dặn con – Sau khi cha chết, chớ nên phúng viếng linh
đình, ai phúng tiền thì một đồng cũng không nhận, không cần đưa linh cữu về quê, kiếm nơi nào gần mà chôn. Mọi việc xong xuôi, con và mẹ phải về ngay Tứ Xuyên, không được ở lại kinh thành. Con cháu ta có thể đi học
để hiểu đạo lý, dứt khoát không thi cử làm quan. Đây là lời dặn dò cuối
cùng của ta, con về nhà ngay, không được ở lại đây làm ta rối trí – Nói
xong, ông nhắm mắt lại, vươn cổ, bảo Triệu Giáp:
- Già Triệu, động thủ thôi, nghĩ tình giao hảo giữa ông với ta, ông làm gọn một chút.
Triệu Giáp mắt mọng nước, suýt trào ra ngoài. Lão nói nhỏ:
- Xin đại nhân yên tâm.
Lưu Phác lại lết đến trước mặt Cương Nghị, khẩn khoản:
- Đại nhân… đại nhân… Cho tiểu nhân được chịu hình phạt thay cha…
Cương Nghị lấy ống tay áo che mặt:
- Đuổi nó ra!
Mấy lính dõng tiến đến, lôi Lưu Phá lúc này gần như ngất xỉu ra ngoài.
- Thi hành án! – Cương Nghị đích thân điều hành.
Triệu Giáp lại lần nữa túm lấy đuôi sam Lưu Quang Đệ, nói nhỏ: “Bẩm, xin đắc
tội với đại nhân!” – Rồi, xoay nửa người nhanh như chớp, đầu Lưu Quang
Đệ đã trong tay lão. Lão cảm thấy đầu ông rất nặng, nặng hơn tất cả
những cái đầu mà lão đã chặt. Lão cảm thấy thanh đao nặng bằng cái đầu.
Lão giơ cao đầu Lưu Quang Đệ, nói với giám hình quan phía dưới:
- Mời đại nhân nghiệm thu.
Cương Nghị đưa mắt nhìn một cái rồi hốt hoảng quay đi.
Theo qui định, Triệu Giáp giơ cao cái đầu cho mọi người xem. Phía dưới tiếng hoan hô xen lẫn tiếng khóc. Lưu Phác ngất đi. Triệu Giáp thấy cái đầu
hai mắt tròn xoe, lông mày dựng ngược, hàm răng đánh vào nhau phát thành tiếng. Lão tin chắc rằng, cái đầu vẫn tiếp tục suy nghĩ, mắt Lưu Quang
Đệ vẫn nhìn thấy lão. Cánh tay phải xách đầu vừa mỏi vừa tê, cái đuôi
sam trơn như một con lệch định thoát khỏi tay lão. Lão trông thấy mắt
Lưu Quang Đệ ứa ra hai giọt lệ, sau đó tối dần đi, như cục than hồng gặp nước.
Triệu Giáp đặt cái đầu Lưu Quang Đệ xuống, thấy sắc mặt
người chết thanh thản, lão cảm thấy được an ủi rất nhiều. Lão lẩm bẩm,
Lưu đại nhân, tiểu nhân làm tương đối gọn, không để đại nhân khổ thêm,
vậy là không uổng cái tình thân hữu giữa hai ta.
Tiếp theo, được đồ đệ giúp sức, vẫn với đao pháp chớp nhoáng như thế, lão xén rơi đầu
các vị Đàm, Lâm, Dương, Khương, Khang. Lão biểu thị niềm tôn kính với
các vị bằng công nghệ chặt đầu siêu việt của lão.
Vụ đại hình
long trời lở đất kết thúc, dân chúng bàn tán sôi nổi. Dư luận xoay quanh hai vấn đề, một là tài nghệ cao cường của đao phủ Triệu Giáp; hai là,
những biểu hiện khác nhau khi chết của sáu vị quân tử. Người ta đồn
rằng, cái đầu Lưu Quang Đệ sau khi lìa khỏi thân, đã chảy nước mắt,
miệng thì cứ gọi Hoàng thượng. Đàm Tự Đồng đầu đã lìa khỏi cổ, vẫn cao
giọng ngâm một bài thơ thất ngôn bát cú.
Những lời đồn đại nửa
hư nửa thực trong dân đã đem lại vinh dự to lớn cho Triệu Giáp, khiến
nghề đao phủ vừa cỗ lỗ vừa ti tiện, lần đầu tiên lọt vào mắt xanh người
đời, được đời vị nể. Những lời đồn thổi như cơn gió nhẹ lọt vào cung
đình, vào tai Từ Hi Hoàng Thái Hậu, trải thảm cho niềm vinh dự to lớn
của Triệu Giáp sau đó.