Tác giả: Mạc Ngôn
Mặt trời mọc, đỏ hồng. Như lửa cháy trời đông!
Vịnh Giao Châu đầy đường lính Đức
(Mắt xanh mũi lõ có biết không?)
Uûi đồng san ruộng làm đường sắt
Phá mả đào hồ (Có ức không?)
Cha tui dẫn người ra chống lại
Đánh nhau suốt buổi, pháo đì đùng
(Tai ù đặc)
Kẻ thù chạm trán, mắt đỏ đọc!
Dao lia, búa bổ, đinh ba đâm,
Ngổn ngang người chết đếm không xuể
(Eo ơi, sợ!)
Sau đó
Cha tui bị giam đại lao Nam
Bố chồng tui được lệnh hành hình
Dùng cọc gỗ đàn hương xiên cha tui như người ta xiên chả
(Cha ơi là cha!)
Miêu Xoang “Đàn hương hình – Đại bi điệu”
Sáng hôm ấy, bồ chồng tui là Triệu Giáp còn nằm mơ cũng không thể nghĩ rằng, bảy hôm sau, lão sẽ chết dưới tay tui, chết như một con chó trung thành với chức phận. Tui cũng không nghĩ rằng, đàn bà con gái mà dám cầm dao
giết bố chồng. Tui càng không thể ngờ, cách đây nữa năm, bố chồng xuất
hiện như từ trên trời rơi xuống, lại là một tên đao phủ giết người như
ngóe. Lão đội mũ quả dưa có tua đỏ, áo chùng, tay lần tràn hạt đi đi lại lại trong sân. Những lúc ấy, lão giống một ông viên ngoại, càng giống
hơn một ông già con cháu đầy đàn. Nhưng lão không phải là một ông viên
ngoại, càng không phải ông già khả kính. Lão là tên đao phủ hạng nhất
của bộ hình ở kinh thành, là lưỡi dao bén của triều Đại Thanh, là một
cao thủ chặt đầu người, một chuyên gia tinh thông các hình phạt tàn khốc của mọi thời đại, lại còn bảo sung vào đấy những phát minh sáng tạo của lão. Lão làm ở bộ hình bốn mươi năm, số đầu người lão đã chặt, theo lời lão, còn nhiều hơn số dưa hấu của vùng Cao Mật trong một năm.
Đêm hôm ấy, tui không thể chợp mắt, trăn trở trên giường suốt. Cha đẻ tui
là Tôn Bính bị quan huyện Tiền Đinh – cái tên qua sông đấm b. cho sóng
ấy – bắt giam vào đại lao. Tệ mấy thì cũng vẫn là cha, ruột rối như tơ
vò, tui không ngủ được. Càng mất ngủ càng rầu ruột, càng rầu ruột càng
mất ngủ. Tôi nghe ngoài cũi – nơi những con vật sắp bị giết thịt – tiếng chó sủa eng éc, tiếng lợn kêu gâu gâu. Lợn mà kêu tiếng chó, chó lại
kêu tiếng lợn! Sắp chết tới nơi chúng còn giả tiếng của nhau! Chó eng éc thì vẫn là chó, lợn gâu gâu thì vẫn là lợn, cha đẻ tuy không yêu, nhưng vẫn là cha! Eng éc, gâu gâu, ồn quá! Chúng biết chúng đã gần kề cái
chết, cha tui cũng đã gần kề cái chết. Linh cảm của loài vật nhạy hơn
con người. Chúng ngửi thấy mùi máu trong sân nhà tui. Chúng trông thấy
từng đàn từng lũ âm hồn chó lợn vật vờ đi dưới ánh trăng. Chúng hiểu
rằng, sáng tinh mơ ngày mai, khi trời hửng thì cũng chính là lúc chúng
xuống chầu Diêm vương. Chúng kêu gào thê thảm trước khi chết. Còn cha
thì sao? Cha làm gì trong ngục? Eng éc chăng? Gâu gâu chăng? Hay là cha
đang hát điệu Miêu Xoang? Tui nghe bọn ngục tốt nói, trong nhà lao bọ
chó vơ được cả nắm, còn giòi bọ thì béo nung núc như hạt đỗ! Cha ơi cha! Cha đang sống yên lành thi tai họa như từ trên trời rơi xuống, hất cha
rơi vào trong ngục, ôi cha của tôi!…
Dao trắng đâm vào,
dao đỏ rút ra, chồng tui Giáp Con đứng đầu bảng trong nghề mổ lợn giết
chó, tiếng tâm lừng lẫy vùng Cao Mật. Hắn to cao, đầu hói quá nữa, cằm
nhẵn thín, ban ngày vật và vật vờ, ban đêm như cây gỗ mục. Từ khi lấy
hắn tới nay, hắn nhiều lần kể cho tui nghe câu chuyện về chiếc râu hổ mà mẹ hắn nói cho hắn biết. Sau đó, không hiểu có thằng cha mất dạy nào đó mớm cho, một tối, hắn đồi tui kiếm một chiếc râu hổ xoan xoan, mầu vàng kim, ngậm vào miệng là có thể nhìn thấy tướng mạo gốc của mọi người.
Anh chàng ngốc này đêm đêm bám dính lấy tôi như vây cá, không còn cách
nào khác, đành phải kiếm cho hắn một chiếc. Thằng ngốc nằm cuộn tròn ở
đuôi giường, ngáy, nghiến răng, và nói mê: cha cha cha, xem xem xem, gãi gãi gãi, sướng… rơn… Rầu ruột quá! Tôi co chân đạp hắn một cái. Hắn trở mình, miệng chóp chép như đang nhai miếng gì ngon lắm, sau đó lại tiếp
tục nói mê, lại ngáy, lại nghiến răng trèo trẹo. Đành vậy cứ để cho hắn
ngủ.
Tui ngồi dậy, tựa lưng vào tường lạnh toát, nhìn ra ngoài
cửa sổ. Aùnh trăng như nước trùm lên cảnh vật. Những con chó bị nhốt
trong cũi, mắt lóe sáng mầu ngọc bích, giống những chấm đèn lồng, một
chấm hai chấm ba chấm… nhấp nháy nhấp nháy, cả một đám. Một con trùng
đơn côi, cất giọng thê thảm kêu ri rỉ. Những người tuần đêm đi ủng đế
gỗ, bước những bước chân chắc chắn trên mặt đường lát đá xanh tiếng mõ
cốc cốc, tiếng thanh là phèng phèng, canh ba rồi. Canh ba, đêm khuya
vắng, cả trấn đã ngủ say, tui không ngủ, lợn không ngủ, chó không ngủ,
cha tui cũng không ngủ.
“Cọt… cọt…cọt”, chuột đang gặm hòm gỗ.
Tui vớ cái chổi quăng về phía nó. Con chuột bỏ chạy. Lúc này, tui nghe
thấy từ buồng bố chồng vọng lại một tiếng động khẽ, rồi tiếng hạt đậu
lăn trên mặt bàn. Sau đó tui hiểu rằng không phải lão đếm hạt đậu, mà
đếm đầu người, mỗi hạt đậu là một đầu người! Đồ ôn dịch! Ngay khi ngủ
lão cũng nhớ đầng người mà lão chặt! Đúng là đồ ôn dịch!… Tui thấy lão
giơ cao thanh đao đầu quỉ chém vào ót cha tui. Đầu cha tui lăn lông lốc
trên đường phố, một lũ trẻ chạy theo để đá. Để trách bị đá, đầu cha tui
nhảy lóc cóc lên bật thềm rồi lăn vào trong sân nhà tui. Cái đầu cha tui quanh quẫn trong sân, con chó chạy theo chỉ rình đớp, nhưng đầu cha tui rất có kinh nghiệm, mấy bận chó sắp đớp trúng liền bị đuôi sam lúc nàu
duỗi thẳng như một ngọn roi quật vào mắt, lại thoát. Đầu cha tui lăn lóc trong sân, một con nòng nọc bơi trong nước, cái đuôi sam dính sau ót,
đó là đuôi của con nòng nọc…
Tiếng mõ và thanh la của canh tư kéo tui ra khỏi mộng mị. Mồ hôi đầy mình, tui như một quả tim, một đống
những quả tim đập loạn xạ. Bố chồng tui vẫn đang đếm những hạt đậu, lão
già, giờ tui mới hiểu sao mọi người sợ lão. Người lão thoát ra một làn
khí, lạnh, rất xa vẫn cảm nhận được. Căn buồng hướng tây mà mới có nửa
năm đã lạnh lẽo như nhà mồ, mèo cũng không dám chui vào bắt chuột. Tui
không dám vào căn buồng, bước chân vào là nổi da gà. Những lúc rỗi rãi,
Tiểu Giáp vào buồng chơi, vào là xoắn lấy ông bố của hắn đòi kể chuyện,
chẳng khác một đứa trẻ lên ba. Ngày tam phục, hắn dứt khoát ở lì trong
buồng bố, không thèm về nhà ngủ cùng tui, hắn coi bố là vợ, và tui là bố hắn. Đề phòng thịt không bán hết bị ôi, hắn treo thịt lên đầu thượng
lương, ai bải hắn ngốc? Ai bảo hắn không ngốc? Đôi khi bố chồng ra phố,
chó dữ mấy cũng rúc trong xó nhà, ư ử như bị chọc tiết. Huyền thoại về
lão càng li kì. Người ta nói rằng lão sờ vào cây liễu trên phố, cây liễu rung lên bần bật, lá thảng thốt xào xạc. Tôi nghĩ tới Tôn Bính cha tôi. Cha ơi, lần này thì to chuyện rồi, chẳng khác An Lộc Sơn tằng tịu với
Quí phi nương nương, chẳng khác Trần Giảo Kim cướp mất hoàng cương của
vua Tuỳ, lành ít dữ nhiều, khó mà sống sót! Tui nghĩ tới quan lớn Tiền
Đinh, tiến sĩ xuất thân, ngũ phẩm tri huyện hàm tri phủ, quan phụ mẫu,
cha nuôi của tuii, cái đồ tráo trở khôn như rận! Tục ngữ có câu, đánh
chó ngó chùa! Oâng không nể mặt con gái nuôi ba năm trên giường hầu hạ
ông, cũng không nhớ đã uống bao nhiêu bình hoàng tửu hâm nóng, ăn bao
nhiêu bát thịt cầy béo, nghe bao nhiêu khúc Miêu Xoang! Rượu nồng, thịt
béo, con gái nuôi nằm têng hênh trên giường, thưa ông lớn, tui hầu hạ
ông, khiến ông khoan khoái hơn đương kim Hoàng thượng! Tui đem tấm thân
nuột nà hơn lụa Tô Châu, ngọt hơn dưa mật vùng Quan Đông, để ông tận
hưởng bao nhiêu lần đắc đạo, bao nhiêu lần lên tiên! Vậy mà vì sao ông
không tha chatui một lần? Vì sao ông cấu kết với bọn giặc Đức bắt giữ
cha tui, đốt phá làng mạc bọn tui? Nếu biết ông là người bạc tình bạc
nghĩa, thì chẳng thà tui đổ rượu xuống vại nước tiểu, quẳng thịt chó cho lợn ăn, hát cho bức tường nghe, tấm thân tui chẳng thà cho chó nó đ…
Một đợt mõ dồn dập, trời đã sáng. Tui bước xuống giường, mặc quần áo mới,
lấy nước rửa mặt, thoa phấn tô son, xức tóc bằng dầu quế. Tui vớt từ
trong nồi chiếc đùi chó đã ninh dừ, gói lại bằng là sen khô, bỏ vào làn
rồi xách làn đi ra cổng, đối mặt với vầng trăng đã ngả về tây, men theo
con đường lát đá xanh, lên huyện dò động tĩnh. Từ khi cha tui bị giam,
ngày nào tui cũng lên, nhưng không sao gặp được quan huyện! Tiền Đinh,
đồ giòi bọ, ngày thường không đem rượu thịt lên là ông lại sai thằng
khốn Xuân Sinh xuống ngục, giờ thì ông trách mặt, không gặp tui. Oâng
còn cho trạm gác trước cổng đường. Thường ngày, lính hoả mai, lính cung
mỏ của ông trông thấy tui là vồn vã, chỉ thiếu nước quì xuống mà bái
tui, vậy mà bây giờ chúnh vênh mặt lên, ra oai với tui. Oâng lại còn cho bốn tên lính Đức bồng súng tây đứng trước nha môn, tui xách làn đi qua, chúng dám chĩa súng vào ngực tui. Mặt chúng hầm hầm, răng nghiến ken
két, xem ra không phải chuyện đùa! Tiền Đinh, nhà ngươi là Hán gian
thông lưng với nước ngoài, bà mà nổi điên lên, bà sẽ về tận kinh thành
tố cáo nhà ngươi! Bà tố ngươi ăn quịt thịt chó, tố cáo ngươi chiếm đoạt
gái có chồng! Tiền Đinh, bà sẽ liều thân như chẳng có, lột cái mã bên
ngoài của nhà ngươi, bắt ngươi lộ ngyên hình kẻ bạc tình!
Tui khoác
làn, rời cổng huyện vì chẳng biết làm gì hơn, nghe thấy tiếng cười nhạt
của bọn sâu bọ đang đứng gác sau lưng. Thằng Hổ kia, mi là đồ vong ơn
bội nghĩa! Mi đã quên cái cảnh mi và lão già cha mi quì xuống lại bà rồi sao? Nếu không có bà nói cho một câu, thì cái đồ bán giầy cỏ nghèo rớt
mồng tơi như mi làm sao được bổ sung vào đội hỏa mai của huyện? Lại còn
thằng Thuận, mi là tên ăn mài, mùa đông tháng giá rúc vào bếp lò để khỏi chết cóng, không có bà xin cho mi thì mạc kiếp cũng không thể trở thành cung thủ! Vì chuyện của bọn mi mà bà phải cho Tuần kiểm Lý Kim Báo hôn
miệng sờ mông, cho Điển sử Tô Lan Thông sờ mông hôn miệng, vậy mà các
ngươi dám cười nhạo bà. Bọn chó mà các ngươi xem người chẳng vỡ, đợi khi công việc hòm hòm, bà sẽ xé xác các ngươi ra!
Bỏ lại cái chuyện chết tiệt sau lưng, tôi men theo con đường lát đá xanh, về nhà.
Cha ơi, cha chẳng bao giờ là con người đứng đắn, bỏ rơi một lúc bốn năm
chục con người! Sao cha không lo cho tốt cái gánh hát của cha, mà đi
khắp hang cùng ngõ hẻm, hát về những đế vương khanh tướng, sắm những vai tài tử giai nhân, lường gạt những gái trai mê hát, kiếm những đồng tiền nhỏ tiền to, ăn những thịt mèo thối chó thiu, uống những rượu mầu vàng
màu trắng, ăn đủ rồi thì đi tìm đám bạn cầy bạn cáo của cha mà tán gẫu
ngủ nhè, mà tận hưởng phúc to phúc nhỏ, sống những ngày như phật như
tiên. Vậy mà chá cứ muốn chơi trội, phát ngôn bừa bãi, nói những câu mà
bọn cường đạo cũng không dám nói, làm những việc mà những lũ cướp đường
cũng không dám làm, để đến nỗi mất lòng bọn sai nha, chọc giận quan tri
huyện, gậy đánh nát mông cũng không chịu phục, tranh hơn với người bị
vặt hết râu, cha như con gà sống cộc như con tuấn mã bị xén trụi lông
đuôi; không hát nữa, cha mở quán trà, thế cũng tốt, sống cuộc đời yên
ổn. Ai dè cha gia pháp không nghiêm, để dì bé lang thang đây đó, đã xẩy
ra tai họa khôn lường. Bị sờ soạng thì đã bị rồi, cha không rán nhịn, để làm tròn bổn phận người dân, có phúc mới bị thiệt thòi, nhịn nhục mới
được yên thân. Vậy là cha đánh tên kỹ sư Đức, gây ra tai họa tày đình.
Người Đức ư, Hoàng thượng còn sợ, vậy mà cha không sợ! Tai họa ư, cả
trấn tắm máu, hai mươi bảy nhân mạng đi tong, trong đó có dì và hai em.
Thế mà vẫn chửa thôi, cha còn đi Lỗ Nam kết giao với nghĩa hòa quyền,
trở về lập thần đàn, dựng cờ tạo phản, tụ tập một ngàn binh mã, súng ống vác vai, đạo thương kẹp nách, phá đường sắt, đốt lán trại, giết lính
Tây, anh hùng thật đấy! Rốt cuộc, thôn xóm tan hoang, dân làng chết
chóc, bản thân cha bị giam trong ngục, thương tích đầy mình… Ơi cha, cha ăn mỡ lợn hơi nhiều nên sinh lẩm cẩm!tà ma nào đã ám vào cha? Hồn vía
cha đã bị con hồ li tinh nào bắt mất? Thì cứ cho là người Đức làm đường
sắt phá hoại phong thủy, tắc nghẹn long mạch vùng Cao Mật, nhưng là của
cả vùng, đâu phải phong thủy, long mạch riêng nhà mình, cha cầm đầu để
làm gì? Vậy là xong, họ nhằm bắn khởi xướng, đánh rắn phải giập đầu!Vậy
là đúng như câu “Mọi người ăn cả, tội riêng một mình”. Cha ơi, chuyện to rồi, kinh động triều đình các vương quốc nổi giận. Nghe nói Tuần phủ
đại nhân Viên Thế Khải đêm qua đi kiệu bát cống về huyện. Tổng đốc Giao – Aùo Caclôt cũng cưỡi con ngựa tây cao lớn, vai khoác súng Môde xộc
thẳng vào công đường. Lính lệ Hồ Râu đứng gác ở cổng định ngăn lại, liền bị tên giặc vụt một roi, vành tai rành tai rách đôi! Cha ơi, chuyến này cầm chắc là không thoát rồi, cái đầu tròn xoay của cha chắn bị bêu trên mảng tường chữ bát để thị chúng! Cho dù đại nhâm Tiền Đinh có nể mặt
con mà tha cho cha, thì Viên Thế Khải đại nhân cũng không chịu tha; cho
dù Viên Thế Khải đại nhân muốn tha cho cha, thì tổng đốc Giao – Aùo
Caclôt cũng không chịu tha! Cha ơi, số phận của cha chỉ trông mong vào
ông trời!
Tui nghĩ ngợi lung tung, men theo con đường lát đá
xanh, hối hả đi về phía mặt trời mọc, ánh sáng một mầu hồng. Trong làn,
chiếc đùi chó tỏa mùi thơm hấp dẫn. Mặt đường máu đọng từng vũng. Tâm
thần bất định, tui như trông thấy đầu cha tui lăn lông lốc trên đường,
vừa lăn vừa hát. Miêu Xoang là làn điệu hớp hồn phụ nữ, vốn không thật
nổi tiếng, nhưng cha tui với chất giọng lạ lùng, đã biến nó thành d7ua
mật, đã làm mê mẫn biết bao nhiêu phụ nữ vùng Cao Mật! Người mẹ đã quá
cố của tui, mà mê cái giọng khàn khàn mà lấy cha tui. Mẹ tui đẹp nổi
tiếng. Oâng cử nhân họ Đỗ từng cầu hôn nhưng mẹ tui không ưng, chỉ ưng
mỗi cha tui – một két hát nghèo rớt mồng tơi!… Lão đầy tớ nhà Đỗ cử nhân có biệt hiệu là Chu Điếc gánh một gánh đầy nước đi tới. Lão gò lưng
tôm, vươn dài cổ cò đỏ ửng, mảng tóc lơ thơ trên đầu bạc trắng, mồ hôi
trên mặt lấp lánh. Lão thở hồng hộc, hối hả bước những bước dài, nước
trong thùng sánh ra, rỏ giọt thành chuỗi trên đường. Cha ơi, con chợt
trông thấy đầu của cha trong thùng nước. Nước trong thùng biến thành mầu hồng của máu. Con ngửi thấy mùi tanh nồng, cái mùi tanh tanh khăn khẳn
thường thấy mỗi khi chồng con phanh bụng lợn hoặc chó. Lão Chu Điếc
không ngờ rằng, bảy ngày sau đó, trong khi lão nghe hát Miêu Xoang ở
pháp trường – nơi hành hình cha tui, lão bị giặc Đức dùng súng trường
bắn lòi ruột, khúc ruột lòi ra ngoài in hệt một con lươn!